De Jurisprudentielunch (J01E25)
22 June 2025
Deze week werd ik twee keer wakker met nieuws dat direct leidde tot nader onderzoek. Beide waren niet gerelateerd aan fiscaliteit. Deze week was er dan ook weinig noemenswaardig fiscaal nieuws.
Woensdag werd ik wakker met nieuws over de ‘denktank’ van de slimste mens van Nederland: ‘Voor ons Nederland'. Ik vroeg me af waarom het woordje ‘ons’ nodig is. Het woordje ‘ons’ (een bezittelijk voornaamwoord) ademt Brabantse gezelligheid…en uitsluiting. ‘Over wiens Nederland hebben we het?’ ‘Ons Nederland.’ ‘Ook dat van mij?’ ‘Nee, dat van ons.’ Wellicht ben ik te kritisch. Maar.
In een democratie beschermt de wet jou, niet de machthebber.
Dit is één van de leuzen waarmee “Voor ons Nederland” (LinkedIn, Substack) zich afgelopen woensdag aan mij voorstelde. Mijn eerste reactie was: “nee, dat is de rechtsstaat”. Dat de winnaar van de slimste mens van Nederland, niet helemaal taalvaardig is blijkt uit meer communicaties.
Bijvoorbeeld (link):
De democratie staat op het spel. Zelfs bakermatten als de Verenigde Staten wankelen wanneer een ‘olifant in de porseleinkast’ – Trump – de spelregels negeert. Ook in Nederland hebben populisten het debat de laatste jaren in handen gehad en de politiek stil weten te leggen.
Bakermatten. Mooi oud woord. Zelfs de Dikke van Dale uit 1992 noemt het verouderd:
Bakermat (v.(m.)), 1 (veroud.) grote lage mand waarin de baker (of de moeder) met het kind zat om het te bakeren; 2 (fig) de plaats waar iem. is geboren en opgegroeid, waar hij vandaan komt; 3 (fig) plaats waar iets is ontstaan, waar de oorsprong van iets ligt: de bakermat van het christendom, van de filmkunst;
… van de democratie? Als de Verenigde Staten een bakermat van de democratie kon worden genoemd, dan hadden we nooit van Martin Luther King gehoord. ChatGPT:
Prompt: Give me in KISS style the impact of the Voting Rights Act of 1965
Answer: The Voting Rights Act of 1965 was a law to help end racial discrimination in voting. Before the law, many states, especially in the South, used unfair tests and practices to stop Black people from voting. The Act banned these practices and gave the federal government power to oversee elections where discrimination was common. This led to more Black Americans registering to vote and participating in elections, increasing equality in the democratic process.
De tweede keer dat ik wakker werd met nieuws dat me meteen NOS erbij liet pakken was vanochtend (hier):
VS bombardeert drie nucleaire complexen in Iran
Lekker dan.
Wel gelieerd aan de fiscaliteit; de nieuwe podcast van Achter Gesloten Deuren (hier). In ‘De zaak Frits van Eerd’ wordt ingegaan op de zaak tegen de voormalig Jumbo-topman die beschuldigd wordt ‘van witwassen, omkoping en valsheid in geschrift.’
Goede zondag.
Uitgelichte artikelen
De kwijtscheldingswinst bij een fiscale eenheid: samenloopperikelen (MBB 2025/30), Van den Broeke, R.F. en Van Willigenburg, F.W. (hier).
Kwalificatie: lezenswaardig.
Samenvatting: Auteurs gaan in op de nieuwe kwijtscheldingswinstvrijstelling. Allereerst adresseren zij de aanleiding en de bedoeling van de wijziging per 1 januari 2025. Beoogd met de wijziging is dat in moeilijkheden verkerende ondernemers vennootschapsbelasting verschuldigd worden ter zake van een zakelijke kwijtschelding. Ook de samenloopregels met de fiscale eenheid zijn aangepast. Volgens auteurs is het echter nog steeds niet goed geregeld. Voorheen waren zakelijke kwijtscheldingswinsten, voor zover zij de historische verrekenbare verliezen vrijgesteld van belasting. Echter door invoering van de temporiseringsregel in verliesvoortwentelingsregels werd het oogmerk van de regeling maar ten dele bereikt wanneer zowel de kwijtschelding als het voorwaarts verrekenbare verlies de 1 miljoen overtrof. Met de wijziging van 1 januari 2025 is beoogd dat te herstellen. Met de nieuwe regeling is indien het voorwaarts verrekenbare verlies de 1 miljoen overtreft, de kwijtscheldingswinst volledig vrijgesteld, en wordt het verlies verminderd met (ten hoogste) het vrijgestelde bedrag. De pijn zit ‘m in het vormgeven als een vrijstelling, wanneer er sprake is van een fiscale eenheid. Men dient twee situaties te onderscheiden. Situatie 1 betreft een kwijtschelding tijdens het bestaan van de fiscale eenheid (art. 15ac lid 2 Wet Vpb). Situatie 2 betreft een kwijtschelding na ontvoeging uit fiscale eenheid (art. 8 lid 16 Wet Vpb). In artikel 15ac lid 2 is getracht te regelen dat de vrijstelling niet hoger uitvalt binnen fiscale eenheid dan zonder fiscale eenheid het geval was geweest. Door het bestaan van de horizontale en verticale verliesverrekening binnen fiscale eenheid kan binnen fiscale eenheid zonder deze regeling een groter bedrag worden vrijgesteld. Artikel 8 lid 16 ziet erop ontvoeging om de toepassing van 15ac lid 2 te ontgaan tegen te gaan. Auteurs bespreken vervolgens een aantal voorbeelden. Uit de voorbeelden blijkt dat het nog steeds voordelig kan zijn onderdeel te zijn van een fiscale eenheid. Daarnaast blijkt dat er onevenredige verschillen kunnen zijn tussen de toepassing bij voorwaartse verliezen tot een miljoen versus boven een miljoen. Ook kunnen er nog steeds situaties zijn waarbij (onterecht) belastingheffing ontstaat. De regeling voor verliezen van meer dan 1 miljoen kan voor zelfstandigbelastingplichtigen gunstiger uitpakken dan de regeling voor verliezen van minder dan 1 miljoen. Ook kan kwijtschelding nog steeds tot heffing leiden. De schrijvers concluderen dat: (1) het doel van de kwijtscheldingswinst vrijstelling niet volledig wordt bereikt; (2) het doel van de samenloopregels wordt ook niet volledig bereikt, (3) maatschappijen die bij zelfstandige belastingplicht beschikken over een verrekenbaar verlies van meer dan 1 miljoen kunnen beter afzijn dan maatschappijen met een kleiner verlies; (4) ontvoeging uit fiscale eenheid voor kwijtschelding kan nog steeds voordelig zijn. De auteurs identificeren vier problemen en dragen oplossingen aan. Zij betogen (met Bobeldijk) om art. 8 lid 16 en 15ac lid 2 af te schaffen. De nadelen daarvan wegen niet op tegen de voordelen ervan.
Commentaar: Het is fijn een artikel te lezen waar een behoorlijk technisch punt goed uiteen wordt gezet met praktische voorbeelden. Het blijft wel puzzelwerk. Voor ons professionals is dat natuurlijk leuk.
Korte aantekeningen
Is erfbelasting een rechtvaardige belasting? (MBB 2025/29), Heylen, F. (hier). Een artikel over de morele genealogie en de filosofische grondslagen van erfbelasting. “Van zodra filosofen hebben nagedacht over erfbelasting, stelden ze in eerste instantie de impopulariteit hiervan vast. Zo goed als alle ethische en politiek-filosofische stromingen zijn voorstander van één of andere vorm van erfbelasting.” “Fiscale vrijheid maakt erfbelasting tot de meest onrechtvaardige belasting. Vanuit het egalitaire standpunt bekeken, is erfbelasting dan weer de meest rechtvaardige belasting.” Zeer interessant artikel voor een lange regenachtige zondagmiddag. Helaas is het mooi weer.
Verleden, heden en toekomst van box 3 (MBB 2025/27), Kavelaars, P. (hier). “In dit artikel onderzoekt de auteur wat de redengeving was een forfaitaire vermogensrendementsheffing als box 3 in te voeren (eenvoud en stabiele belastingopbrengst), of de gevolgen van de heffing van box 3 waarmee de samenleving met name de afgelopen tien jaar is geconfronteerd voorzien(baar) waren, of de wetgever naar aanleiding van de rechtspraak van de Hoge Raad inzake box 3 terecht heeft ingegrepen, of dat op een juiste wijze is gebeurd en of hij zich van die onjuiste wijze bewust had moeten zijn. Vervolgens is onderzocht of er (altijd al) een juist alternatief voor de vormgeving van box 3 zoals die sinds 2001 geldt is en hoe dat alternatief eruit zou moeten zien in het bijzonder in relatie met de keuze van de wetgever om structureel een gecombineerde vermogensaanwas- en vermogenswinstbelasting in te voeren.”
Door inspecteur aan FIOD en OM verstrekte gegevens vallen in casu niet onder artikel 552a Sv. Verschoningsrecht voor gegevens die door advocaat in een fiscale procedure zijn ingebracht (FED 2025/61), Noot van IJzerman, I.L.S. (hier). Het betreft het opnemen van bepaalde informatie in het strafdossier. Het betreft een processtuk op basis van getuigenverklaringen, met deze verklaringen als bijlage. Deze zijn door het hof naar de Inspecteur gestuurd, welke ze heeft gedeeld met de FIOD. De advocaat doet beroep op zijn verschoningsrecht. In de uitspraak gaat de HR in op de omvang en de grens van het verschoningsrecht in dergelijke gevallen.
Art. 12ad Wet VPB 1969: een mismatch ten opzichte van de ATAD2-Richtlijn? (WFR 2025/ 164), Versluis, J. en Simonis, D.C. (hier). Artikel over de geimporteerde hybride mismatch (art. 12ad Wet Vpb). De Nederlandse wettekst wijkt af van de richtlijn. De schrijvers identificeren een mogelijke underkill en een mogelijke overkill.
Fiscale wetenschapstoets: bewust door groen, oranje of rood rijden (NTFR 2025/989), Berkhout, T.M. (hier). “In deze bijdrage analyseer ik – na een korte inleiding – de achtergrond, opzet en werking van de wetenschapstoets, met specifieke aandacht voor de mogelijkheid en wenselijkheid van toepassing in het fiscale domein. Daarbij besteed ik ook aandacht aan kritische reflecties: hoe verhoudt de toets zich tot de bredere eisen die art. 3.1 CW 2016 stelt aan wetgevingskwaliteit, en waar liggen kansen en valkuilen?” “De wetenschapstoets gaat de kwaliteit van wetgeving niet in één klap verbeteren. Politieke keuzes — soms tegen beter weten in — blijven politiek. Maar de toets biedt wél een gestructureerde manier om beleid voorafgaand aan besluitvorming langs een kritische meetlat te leggen. Niet alleen op effectiviteit, maar ook op inhoudelijke consistentie en logische samenhang. Juist in de fiscale context – waar beleid, uitvoering én vertrouwen onder druk staan – is die reflectie nu van grote waarde. Als we willen dat belastingwetten niet alleen juridisch kloppen, maar ook maatschappelijk werken, dan kan de wetenschapstoets een belangrijk hulpmiddel zijn.”
Tweede Kamer wil onderzoek naar vermogen in offshore financial centers (NTFR 2025/992) (hier). “De Tweede Kamer wil dat het kabinet het Nederlandse vermogen in offshore financial centers nader onderzoekt. Dat is de strekking van een motie die op 10 juni 2025. is aangenomen.” Hier de motie. Het is me wat onduidelijk naar welk rapport nu wordt verwezen. Het zou dit rapport (2021) kunnen zijn en/of dit rapport (2024). Eventueel is er gekeken naar deze nieuw dataset?
Werkgevers lokken jonge werknemers met fiscaal vriendelijke studieschuldregeling (NTFR 2025/998) (hier). Kennelijk gebruiken werkgevers de vrije ruimte hiervoor.
IoNE-uitkering kwalificeert voor toepassing Verdrag Nederland-Brazilië als dividend (NTFR 2025/1014), Noot van Bierman, J. (hier). Volgens het hof valt de Interest on Net Equity uitsluitend onder het dividendartikel. Het hof neemt de uitkomst van de mutual agreement procedure in in aanmerking, omdat die er in de bewuste jaren nog niet was. Het hof gaat niet in op het belang voor latere jaren. Belangrijkste take-away/opgeworpen vraag: als het duidelijk was dat het dividend was, kan de mutual agreement uitkomst terzijde worden geschoven? Overigens is een nieuw verdrag in onderhandeling en wordt mogelijk nog dit jaar afgerond. Ook: IoNE-uitkering is voor toepassing Verdrag Nederland-Brazilië dividend (NTFR 2025/1031) (hier). En: Tax sparing credit van 25% voor ‘Interest on Net Equity uit Brazilië’ (1) (NLF 2025/1257), Noot van Van Dun, M. (hier).
Kennisgroepstandpunt toepassing beleggingstoets bij groepsvorderingen (NTFR 2025/1015), Noot van Van der Wilt, R. (hier). “In dit kennisgroepstandpunt is het de vraag of groepsvorderingen wel of niet als beleggingen moeten worden gekwalificeerd in het kader van voornoemde beleggingstoets. In lijn met de heersende opvatting in de literatuur komt de kennisgroep tot de conclusie dat in dit geval geen sprake is van 20a-beleggingen. De groepsvorderingen zijn namelijk verstrekt ten dienste van de ondernemingsactiviteiten van de groep.” Van der Wilt behandelt ook ‘vendor loans’, de definitie van 'wezenlijke functie', en de volledigheidshalve opmerking aan het eind van het standpunt.
Andere fiscale literatuur/lectuur
‘De vervuiler betaalt’ wint wereldwijd terrein (FD) (hier). “CO2 Krijgt vaken een prijs, maar veel sectoren storen nog vrijwel gratis uit en emissieprijs blijft veel te laag.” “ Het Wereldbank-rapport citeert ook onderzoeken die aantonen dat beprijzing ook echt werkt. Zo zou de Zweedse uitstoot zonder het ETS en de Zweedse CO₂-belasting nu 30% hoger zijn geweest. Voor de Franse industrie werd ongeveer hetzelfde percentage gevonden. Dit succes zou beleidsmakers moeten inspireren om beprijzing breder in te zetten.”
Heffing op waardestijging grond? Keijzer ziet meer in alternatief (FD) (hier). Een nogal logisch standpunt voor de partij van de grootgrondbezitters.
Een op de vijftien rokers is gestopt na accijnsverhoging in 2024 (FD) (hier). “Het rookgedrag van Nederlanders is veranderd na de accijnsverhoging op tabakswaren in 2024. Uit onderzoek van het onderzoeksinstituut RIVM blijkt dat bijna een kwart van de rokers besloot om te stoppen. En uiteindelijk lukte het circa 7% van alle rokers — een op de vijftien — om dat daadwerkelijk vol te houden.” Overigens vind ik dat we die Duitser wat beter moeten opvoeden:
Ik vraag me overigens af of dit niet alleen het overzicht is van buitenlandse verpakkingen?
Erfbelasting: stelen van de doden, of hét middel voor een eerlijkere samenleving (FD) (hier). Standpunten van het FD-Studentenpanel over de erfbelasting.
Rechts gepasseerd door de anti-Piketty (FD) (hier). Niet de allersterkste column van Kelder waar hij verwijst naar een evenement in Nieuwspoort georganiseerd door Stefan Tax.
CNV: Tweede Kamer moet in actie komen tegen accijnsverhoging (FD) (hier). “De accijns op benzine werd tijdens de energiecrisis verlaagd, toen de prijzen aan de pomp door het dak gingen. Het vervallen van die korting betekent dat de accijns weer met ongeveer twee dubbeltjes omhooggaat. Bij de behandeling van de voorjaarsnota is al gelobbyd voor voortzetting van de korting, maar dat kost zo’n kleine €2 mrd. Voorlopig blijft de maatregel dus bestaan.”
Vakantiewoning in box 3? Alleen nog voor de happy few (FD) (hier). “Niet alleen stijgt het fictieve rendement in box 3 naar 7,77%, ook wordt het eigen gebruik belast op basis van een economische huurwaarde. Daarmee dreigt de vakantiewoning onbetaalbaar te worden voor de gewone Nederlander.” Tja, ik zou toch verwachten dat het ook nu al een beetje voor de happy few is.
Miljardairsexodus (FD) (hier). “De pakweg 74.000 non-doms zijn uiteraard niet blij. Maar vertrekken ze ook? Daar zijn nog geen goede cijfers over zolang de belastingaangiften nog niet binnen zijn. Begrotingswaakhond OBR rekent op het vertrek van tussen de 12% en 25% van de non-doms. Wordt het veel meer, dan zakken de inkomsten voor de schatkist terug richting nul, of worden ze zelfs negatief. Een ideaal lobbymoment dus. Belastingadviseurs claimen dat tot een derde van hun klanten overweegt te vertrekken. De City of London luidt de noodklok. Bloomberg ontdekte dat er opvallend veel bedrijven verhuizen.”
Italiaanse bisschoppen verwijten regering‑Meloni te morrelen aan hun inkomsten (FD) (hier). “Onderdeel van de overeenkomst was dat de Italiaanse staat de salarissen van alle priesters zou betalen. Deze afspraak werd in 1984 veranderd: vanaf 1990 konden belastingbetalers bij hun aangifte bepalen waar 8 promille, oftewel 0,8%, van hun belasting naartoe ging: naar de katholieke kerk (en later ook andere kerken) of naar sociale projecten van de staat.” “Waarschijnlijk heeft secularisatie ook een rol gespeeld, maar na de invoering van die concretere staatsdoelen is het percentage voor de katholieke kerk van de 8 promille gedaald. In 2020 ging dat ineens van 79% naar 71,7%. Daarna 69,5% in 2021 en 67,2% in 2022, het laatste jaar waarover volledige cijfers beschikbaar zijn.”
Waar vindt de politiek €19 mrd extra voor defensie? Zeven opties onder de loep (FD) (hier). Fiscale regelingen = 2 miljard: “Veel politieke partijen zeggen dat er gesneden moet worden in de circa €167 mrd aan ‘fiscale regelingen’ als er geld nodig is. Dat klinkt beter dan een belastingverhoging.” Belastingen verhogen = 4,2 miljard: “Een procentpunt op het lage tarief levert €1,3 mrd structureel op, en op het hoge €3,2 mrd. Een andere klassieker: de inkomstenbelasting verhogen. Op het lage tarief 1 procentpunt erbij levert meteen €3,7 mrd op.”
Belastinginspecteur verzuimt vaak vast te stellen wie fout maakt in de aangifte (FD) (hier). “Het ministerie van Financiën heeft het memo schuldonderzoek uit februari 2024 vrijgegeven na een verzoek op basis van de Wet open overheid (Woo).” “In het verleden was het voor een vergrijpboete niet nodig om precies in kaart te brengen wie opzettelijk of door ernstige nalatigheid een fout had gemaakt, aldus de notitie.” “Die bewijslast is inmiddels omgedraaid. Met de huidige stand van de jurisprudentie moet de inspecteur bewijzen dat belastingplichtigen willens en wetens een slechte adviseur in de arm hebben genomen of dat het schortte aan de samenwerking met de fiscale dienstverlener.”
Mocht u mijn werk op prijs stellen en (geldelijke) waardering willen uiten, dan zou u een donatie kunnen doen via deze link, of via onderstaande qr-code.
